Skip to main content
Blog

Metody oceny skuteczności ochrony drewna w różnych klasach użytkowania

By 20 grudnia, 2018No Comments

Wybór metody oceny skuteczności środków ochrony drewna zależy od kilku czynników: klasy użytkowania drewna, przeznaczenia i sposobu aplikacji preparatu oraz narażenia na działanie czynników biotycznych. Klasy użytkowania drewna zostały określone w normie EN 335:2013 „Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych – klasy użytkowania: definicje, zastosowanie do drewna litego i materiałów drewnopochodnych”. Odzwierciedlają one użytkowanie drewna w określonych warunkach środowiskowych oraz narażenie na czynniki biotyczne, takie jak: grzyby, owady, świdraki morskie.

Skuteczność zabezpieczenia drewna w danej klasie użytkowania powinna być weryfikowana w badaniach biologicznych, określonych w normie PN-EN 599-1:2014 „Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych – skuteczność działania zapobiegawczych środków ochrony drewna oznaczona w badaniach biologicznych – część 1: wymagania odpowiadające klasie użytkowania”. Norma ta zakłada szczegółowe warunki prowadzenia badań skuteczności środków ochrony drewna oraz kryteria skuteczności dla wzorcowej wartości biologicznej. Warunki badań zdefiniowane w normie ograniczone są do preparatów w postaci cieczy stosowanych do zabezpieczenia drewna przed korozją biologiczną. Norma ta nie definiuje warunków prowadzenia badań dla impregnatów w postaci stałej (np. past, sprasowanych sztyftów) oraz produktów przeznaczonych do zwalczania i usuwania organizmów powodujących biodegradację drewna.

W zależności od klasy użytkowania, sposobu aplikacji produktu i ochrony przed czynnikami deterioracji zaleca się następujący wybór metod określających skuteczność środków ochrony drewna:

Klasa użytkowania 1 – drewno całkowicie zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych. Dla wskazanej klasy użytkowania najbardziej prawdopodobnym czynnikiem biokorozji drewna są owady niszczące drewno. Dla środków ochrony drewna użytkowanego w kasie 1 proponuje się metody badań odzwierciedlające skuteczność wobec chrząszczy Hylotrupes bajulus, Anobium punctatum i (lub) Lyctus brunneus:

PN-EN 46-1:2016 – Środki ochrony drewna – oznaczanie działania zapobiegawczego przeciwko świeżo wylęgniętym larwom Hylotrupes bajulus – część 1: zastosowanie powierzchniowe lub PN-EN 46-2:2016 Środki ochrony drewna – oznaczanie działania zapobiegawczego przeciwko świeżo wylęgniętym larwom Hylotrupes bajulus – część 2: działanie jajobójcze.

PN-EN 49-1:2016 – Środki ochrony drewna – oznaczanie skuteczności ochrony przed Anobium punctatum przez obserwację składania jaj i przetrwania larw – część 1: zabezpieczanie powierzchniowe.

PN-EN 20-1:1994 – Środki ochrony drewna – oznaczanie działania zabezpieczającego przeciwko Lyctus brunneus – zabezpieczanie powierzchniowe.

Badania skuteczności powinny być przeprowadzone na próbkach drewna poddanych procesowi starzenia zgodnie z kryteriami normy PN-EN 73:2015 – środki ochrony drewna – przyśpieszone starzenie zabezpieczonego drewna poprzedzające badania biologiczne – procedura starzenia przez odparowanie.

Klasa użytkowania 2 – drewno pod przykryciem, ale sporadycznie narażone na zawilgocenie. Dla wskazanej klasy użytkowania najbardziej prawdopodobnym czynnikiem biokorozji drewna są grzyby podstawczaki. Dla środków stosowanych do konserwacji drewna użytkowanego w klasie 2 można wykonać dodatkowe badania potwierdzające skuteczność wobec grzybów sinizny oraz owadów – technicznych szkodników drewna. W przypadku określania skuteczności grzybobójczej zaleca się prowadzenie badań zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 113:2000 – metoda badania do oznaczania skuteczności zabezpieczania przeciwko podstawczakom rozkładającym drewno – oznaczanie wartości grzybobójczych po zastosowaniu testów starzeniowych przeprowadzonych zgodnie z normą PN-EN 73:2015.

Klasa użytkowania 3 – drewno nie jest pod przekryciem, ale nie styka się z ziemią, narażone jest na działanie czynników atmosferycznych i ulega częstemu zawilgoceniu. Dla środków stosowanych do ochrony drewna użytkowanego w klasie 3 wymagania odnośnie do badań i kryteriów skuteczności uzależnione są od sposobu wprowadzania produktu do drewna (aplikacja przez nasycanie wgłębne lub powierzchniowe), sposobu użytkowania preparatu (np. stosowanie pod powłoką lakieru zabezpieczającego przed wymywaniem środka ochrony drewna) oraz działania zabezpieczającego (grzybobójcze, owadobójcze). W celu określenia skuteczności grzybobójczej zaleca się stosowanie normy PN-EN 113:2000. Ocenę skuteczności grzybobójczej należy prowadzić na próbkach podanych procedurze starzenia przez odparowanie i wymywanie, prowadzonych zgodnie z wytycznymi norm EN PN-EN 73:2015 oraz PN-EN 84:2000 – środki ochrony drewna – przyspieszone starzenie zabezpieczonego drewna poprzedzające badanie biologiczne – procedura wymywania.

Klasa użytkowania 4 – drewno w sposób stały narażone na działanie wilgoci z uwagi na bezpośredni kontakt z ziemią lub słodką wodą. Impregnacja drewna użytkowanego w klasie 4 powinna być prowadzona metodami ciśnieniowymi, a sposób zabezpieczenia drewna środkami ochrony gwarantować ochronę przeciwko grzybom podstawczakom oraz grzybom pleśni Wartość grzybobójczą impregnatu należy wykazać na próbkach drewna poddanych procesowi starzenia przez odparowanie i wymywanie. Skuteczność biobójczą wobec grzybów pleśni można testować metodą ENV 8007:2001 środki ochrony drewna – oznaczanie skuteczności przeciwko grzybom powodującym rozkład szary i innym mikroorganizmom glebowym, lub innymi metodami, zaakceptowanymi przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Klasa użytkowania 5 – drewno zanurzone w wodzie morskiej. Środki do impregnacji drewna użytkowanego w klasie 5 powinny wykazywać skuteczność wobec grzybów podstawczaków, grzybów pleśni oraz organizmów morskich. Badania skuteczności wobec organizmów morskich przeprowadza się w testach polowych poprzez umieszczenie próbek drewna w wodach morskich mórz północnych lub południowych i ocenia po 5 latach zanurzenia.

 

dr Izabela Betlej

PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie

Leave a Reply